Majör Depresyon Nedir ?
Majör Depresyon, kişinin sürekli olumsuz düşüncelerle meşgul olduğu, çökkün ve mutsuz hissettiği aynı zamanda günlük rutinlere ve çevresinde olup bitenlere büyük oranda isteğinin azaldığı duygudurum bozukluğudur.
Majör depresyon yaşayan birinin gün boyu olumsuz ve mutsuz hissetmesi söz konusudur. Eskiden keyif alarak yaptığı eylemler artık ona keyif vermez. Konuşmayı sevdiği kişilerle konuşmak istemez. Enerjisiz ve hüzünlü hissettiği için günün büyük bölümü hiçbir şey yapmadan geçirmek ister. Majör Depresyonda sürekli olumsuzluk ve isteksizlik hakimdir.
Majör Depresyon Belirtileri Nelerdir ?
- Çökkün ve üzgün hissetmek
- Bitkinlik ve enerji düşüklüğü
- Yorgun hissetme (Konuşma ve fiziksel hareketler yavaşlayabilir.)
- Eskiden zevk aldığı eylemlerden artık zevk alamama
- İştah değişimleri (Birçok hasta depresyonda kilo kaybı yaşar.)
- Konsantrasyon güçlüğü ve dikkat becerisinde azalma
- Uyku süresinde artma veya azalma
- Cinsel isteksizlik
- Özkıyım düşünceleri
Bu belirtilerin majör depresyon olarak değerlendirilebilmesi için en az iki hafta süreyle hemen her gün devam etmesi gerekir.
Majör Depresyon Yaşayan Biri Nasıl Görünür ?
Genel Durum
Majör depresyonda genel durum isteksizlik ve olumsuzluk üzerinedir. Eskiden yaptığı eylemlerin neredeyse tamamı artık ona keyif vermez ve bu yönde çevresinden gelen teklifleri reddeder. Evden veya güvenli alandan çıkmak onun için oldukça zordur ve mümkün oldukça bu durumdan kaçınır. Düşüncelerinde geçmiş yaşantılar ve olumsuzluk baskındır. Yaşamındaki eylemlerin tamamen olumsuz taraflarına odaklanır. Bunu yapmak istemese bile düşünceleri bu yöndedir. Bu kişiler aynı zamanda kararsızlık ve umutsuzluk içindedir. Gelecek de tıpkı geçmiş gibi olumsuz olarak algılanır. Söz konusu olumsuzluk içinde karar almak onlar için oldukça zordur.
Olumsuz Benlik Algısı
Kişi depresyonda yaşadığı olaylarda olduğu gibi kendini de objektif bir şekilde değerlendiremez ve kendini yetersiz, değersiz ve suçlu olarak algılar. Görünüş olarak da kendini normalden daha çirkin veya olumsuz algılamaya yatkındır. Ölüm düşünceleri, ölümü arzulama ve öz kıyım en ciddi belirtiler arasındadır.
Bozulan Günlük Rutinler
Rutinler depresyonla birlikte bozulmaya başlar. Psikomotor Retardasyon yaşanabilir. Genelde eyleme geçmeden önce gözle görülür bir duraksama olur. Bunun aksine Psikomotor Ajitasyon da görülebilir. Sıkıntı ve bunaltının anksiyeteyle birlikte dışa vurumudur. Bu durum genelde kadın ve yaşlılarda daha sıktır. Bitkinlik ve isteksizlik hissettikleri için rutinleri sürdürmek zordur ve özbakımını yapmakta zorlanır.
İştah ve Uyku Değişiklikleri
Birçok depresyon hastası iştah ve kilo kaybı yaşar. Ancak atipik olarak bazen tam tersi de olabilir. Uyku konusunda da sorunlar yaşanır. Genellikle sabahları, kalkma saatinden çok önceki vakitte uyanırlar. Bazıları ise normalden çok daha fazla uyur.
Sürdürmekte Zorlanılan İlişkiler
Depresyondaki kişiler için iletişim kurmak ve birine bir şey anlatmak oldukça zordur. Bu durum onlara bir yük gibi gelir. Yavaş ve kısa konuşurlar. Büyük oranda çevresindekilerle konuşmak istemezler. Özellikle yardımcı olmak adına verilen ‘’Kendine gel, olumluya odaklan, istersen yapabilirsin, her şey senin elinde…’’ gibi tavsiyeler onların daha çökkün hissetmelerinden başka bir işe yaramaz. Çünkü depresyon kişinin kontrolünde ya da isteği dahilinde olan bir durum değildir. Bu tarz cümleleri duymak onlara kendilerini daha çaresiz hissettirir. Unutmayın depresyon bir hastalıktır.
Hiçbirimiz biyolojik hastalıklarda her şeyin hastanın elinde olduğu ve hastanın isterse yenebileceğini düşünmeyiz ancak söz konusu psikolojik hastalık olunca bu yanılsama söz konusu olabiliyor. Depresyon basit bir üzgünlük hali değildir. İntiharla sonuçlanabilen ciddi bir durumdur ve depresyonda olan biri için izlenebilecek en iyi yol ona en uygun ruh sağlığı uzmanına başvurmaktır.
Nedenleri Nelerdir ?
Depresyonun oluşumunda rol oynayan birden çok durum vardır. Bunlar; genetik ve biyolojik faktörler, psikososyal etkenler ve olumsuz yaşam olayları gibi etmenlerdir. Genetik faktörlerde birinci derece yakınında depresyon öyküsü olan bireylerde depresyon görülme riski yaklaşık 3 kat artmaktadır. (3)
Depresyon Türleri Nelerdir ?
Majör Depresyon: Depresyonun en sık rastlanan şeklidir.2 haftadan fazla süren depresif duygudurum ya da sevilen etkinliklere karşı ilgisizliğin yanı sıra kilo kaybı, uyku problemleri, psikomotor ajitasyon ya da retardasyon, yorgunluk, yineleyen intihar ya da ölüm düşünceleri gibi semptomlar da beraberinde görülebilir.
Distimi: Uzun süren hafif depresyondur. Distimi genelde işlevselliği tamamen bozmaz ve arada uzun olmayan iyilik halleri vardır ancak iş ve sosyal yaşantıda sorunlara yol açabilir. Majör depresyondan daha hafiftir ancak yıllarca sürebilir. İntihar ya da ölüm düşünceleri yoktur.
Minör Depresyon: 2 hafta ya da daha fazla süren majör depresyonun kriterlerini tamamlamayan semptomlardır ki tedavi görmemiş kişiler majör depresyon risk grubundadırlar.
Psikotik Depresyon: Ağır depresyonun yanı sıra bazı psikotik durumların da (delüzyon, halüsinasyon) görüldüğü durumdur. Ek olarak rahatsız edici yanlış sabit inançlara (sanrılar) sahip olması veya başkalarının duyamayacağı veya göremeyeceği üzücü şeyleri duyması veya görmesi (halüsinasyonlar) gibi bir tür psikoz olduğunda ortaya çıkar. Psikotik belirtiler tipik olarak suçluluk, yoksulluk veya hastalık sanrıları gibi depresif bir temaya sahiptir.
Postpartum Depresyon: Doğum sonrasında yaşanılan depresif ve çökkün hissetme durumudur. Doğum sonrası depresyonu olan kadınlar, hamilelik sırasında veya doğumdan sonra majör depresyon belirtileri yaşarlar. Bu belirtiler, aşırı üzüntü, endişe ve bitkinlik duyguları, bu yeni annelerin kendileri ve / veya bebekleri için günlük bakım faaliyetlerini tamamlamasını zorlaştırabilir. Doğum sonrası hemen her kadının yaşayabileceği hüzünden farklıdır, bu hüzün genelde iki hafta gibi bir sürede kendiliğinden kaybolurken Pospartum depresyon bu durumdan daha ağır ve uzun sürelidir. Doğum yapmış kadınların %10-15’inde görülmektedir.
Mevsimsel Depresyon: Güneş ışığının daha az olduğu sonbahar ve kış aylarında başlayan depresyon türüdür. Bu depresyon genellikle ilkbahar ve yaz aylarında düzelir. Tipik olarak sosyal geri çekilme, artan uyku ve kilo alımının eşlik ettiği kış depresyonu, tahmin edilebileceği üzere her yıl kış ve sonbahar aylarında yaşanabilir.
Kimlerde Görülür? Yaygınlığı Nasıldır ?
Her yaşta görülebilir. Ancak orta yaşlarda ve özellikle 25-44 arasında sık görülen bir hastalıktır. Avrupa’da yaşayan 21425 kişi üzerinde yapılmış ESEMED (The European Study on the Epidemiology of Mental Disorders) adlı araştırmada yaşam boyu herhangi bir duygudurum bozukluğunun yaygınlığı %14 bulunmuştur. Bu çalışmada depresyonun yaygınlığı %3.6-8.5 arasında değişmektedir. Ülkemizde ise depresyon yaygınlığı %8-20 arasındadır bulunmuştur.(1) En sık görülen ruhsal bozukluk majör depresyondur., bu yönüyle ‘’Ruhsal Hastalıkların Nezlesi’’ olarak bilinir. Kadınlarda erkeklerden iki kat fazla olduğu belirtilmiştir.
Depresyon Tedavisi Nasıldır ?
Depresyon temel olarak hafif, orta ve şiddetli olarak üçe ayrılır. Hafif ve orta depresyon tedavisinde psikoterapi oldukça etkilidir. Sık kullanılan psikoterapi yaklaşımları Bilişsel Davranışçı Terapi, Şema Terapi, EMDR terapisidir. Psikoterapi içerisinde bibliyoterapi de yaygın olarak kullanılır. Bu çerçevede David Burns – İyi Hissetmek kitabını çökkün duygu durum ve olumsuz düşünceler içinde olan kişilere önerebilir. Bunun yanı sıra depresyon tedavisinde ilaç kullanımı da oldukça etkilidir. Şiddetli ve dirençli depresyonlarda ise Elektro Konvulsif Tedavi (EKT) kullanılan yöntemler arasındadır.
Kaynakça
- Doğan O, Gülmez H, Ketenoğlu C, Kılıçkap Z, Özbek H, Akyüz G,( 1995). Ruhsal bozuklukların epidemiyolojisi, Sivas, Dilek Matbaası.
- Çelik, F. H., & Hocaoğlu, Ç. (2016). Major depresif bozukluk tanımı, etyolojisi ve epidemiyolojisi: bir gözden geçirme. Çağdaş Tıp Dergisi, 6(1), 51-66.
- 2. Işık E., Işık U., Taner Y.(2013), Çoçuk, Ergen, Erişkin ve Yaşlılarda Depresif ve Bipolar Bozukluklar; Ziraat Gurup Matbaacılık, Ankara.
