İmposter Sendromu Nedir ?
İmposter Sendromu, kişinin hayatındaki başarıları kabul edememe, başarısızlıkları ise kolayca kabul edip içselleştirmesi durumudur. Ne kadar başarılı olursa olsun bu sendroma sahip kişi, kendini yetersiz görmeye eğilimlidir. Başarılarını şansa ve dışsal nedenlere bağlar. Başarısızlıklarını ise tamamen kendine atfedip tüm sorumluluğu üzerine alır. Bir çeşit adaletsiz değerlendirme durumudur ve bu kişi sendrom sürdükçe kendi potansiyelinin farkına varamaz. Kendini olduğundan daha aşağı, başarısız ve yetersiz olarak algılar.
Bu sendrom ilk olarak 1978 yılında Pauline R. Clance ve Suzanne A. Imes tarafından yalnızca üstün başarılı kadınlar özelinde ortaya atılmıştır. Daha sonraları sendromun erkeklerde de var olduğu görülmüştür.
İmposter Sendromu Belirtileri
Başarısız Hissetmek: Ne yaparlarsa yapsınlar, sürekli olarak başarısızlık hissi onlarla beraberdir. Öyle ki ne kadar başarılı olduklarından bağımsız sürekli olarak kendi başarılarını az ya da yetersiz görürler.
Sahtekar Hissetmek : Başarıları diğerleri tarafından ifade edildiğinde bu kişiler, aslında başarılarının onlardan kaynaklanmadığını, büyük başarılar olmadığını düşünür ve kendilerini başarı anlamında sahtekar gibi hissederler.
Ertelemek: Özellikle yapamayacağını düşündüğü işlerden kaçınmaya eğilimlidirler. Her yapılamayan iş aslında onların kendi başarısızlıklarıyla yüzleşmeleri anlamına gelmektedir.
Kıyaslamak: Kendilerini ve başarılarını sürekli olarak diğerleriyle kıyaslarlar. Bunun sonucunda kendileri için zor olan durumları bile başarsalar, diğerleri onlardan daha iyi olduklarını kendilerini yine başarısız ve yetersiz görürler.
Sorumluluktan Kaçınmak: Daha önce yapılmayan işleri yapmayı üstlenmek onlar için zor olabilir. Çünkü bu işlerde de başarısız olabileceklerini düşünürler. Aktif bir başarısızlık ve yetersizlik düşüncesi gösterdikleri performanslarda söz konusudur.
İmposter Sendromu Nedenleri
Bu kavramı ilk ortaya atan kişilere göre aile yapısı sendromun temel nedenlerdendir. Bu nedenler söz konusu sendromu ortaya çıkaran etkenler arasındadır.
- Yüksek standartlara sahip, eleştirel ve zor beğenen ebeveynlere sahip olmak kişinin kendi başarılarından şüphe duymasına neden olur.
- Kıyaslanarak büyümek
- Travmatik yaşam olayları
- Aşırı takdir edilme ya da hiç takdir edilmeme
Sürdürücü Nedenler
- Ulaşılması çok zor, yüksek standartlara sahip olmak
- Kendine yönelen eleştirel ve cezalandırıcı tutum
- Sürekli olarak kendine yönelen olumsuzluk söylemleri
- Yetersizlik hissi ve düşüncesi nedeniyle aşırı telafi edici davranışlar (çok çalışmak) ya da kaçınma davranışları (hiç çalışmamak)
- Kendilerini diğerleriyle kıyaslamak
İmposter Sendromu Yaşayan Birinin İç Sesi
Aslında çevremdekiler de benim başarısız biri olduğumu biliyor ancak başarılarımı takdir etmelerinin nedeni tamamen bana iyilik olsun diye yaptıkları bir davranış.
Ben diğerlerinden daha yetersiz ve başarısız biriyim, çevremdeki herkes benden daha başarılı
Sahtekar biriyim, başarılarım bana ait değil hepsi şans nedeniyle oldu
Hata yapmamalı, kusursuz bir şekilde işlerimi yapmalıyım
İmposter Sendromu Tedavisi
Bu sendroma çökkün duygudurum ya da kaygı bozukluğu gibi psikolojik durumlar da eşlik edebilir. Tedavisi için psikoterapi en doğru seçenekler arasındadır. Bilişsel Davranışçı Terapi , Şema Terapi ve EMDR tedavi için kullanılan yöntemler arasındadır. Tedavide amaç özgüveni arttırmak, kişinin olumsuzluk benlik algısını değiştirmek, kendiyle olan ilişkisini daha sağlıklı ve işlevsel hale getirmek. Bu sendroma sahip kişilerin kendilerini başarısız hissetmeleri aslında başarısız oldukları için değildir, kendileri söz konusu olduklarında başarıyı içselleştiremedikleri içindir. Var olan durumu fark etmekte zorlanırlar. Dolayısıyla psikoterapide onların gerçekte var olan kendilerini algılamaları sağlamak amaçlanır.
Kaynakça
Mann, S. (2020). İmposter Sendromu: Neden Kendimi Bir Sahtekar Gibi Hissediyorum?.
