Kabus Bozukluğu Nedir?

Kabus bozukluğu kişi için ciddi sıkıntıya neden olan ve yaşamını önemli ölçüde etkileyen; uzun, aşırı derecede üzücü ve iyi hatırlanan rüyalarla kendini gösteren bir uyku bozukluğudur. Yetişkinlerin yaklaşık %4’ünün kabus bozukluğu yaşadığı bilinmektedir.

Kabus bozukluğu sıklıkla Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) tanısıyla birlikte görülmektedir. Bu nedenle savaş gazileri, istismara maruz kalmış veya başka bir travmatik deneyime sahip kişiler kabus bozukluğu geliştirme konusunda yüksek risk taşımaktadır. 

Kabus bozukluğu son derece rahatsız edici olmakla birlikte tedavi edilebilmektedir. İyileşmenin ilk adımı ise semptomları öğrenmektir.

Kabus Bozukluğu Semptomları

Daha önce bir veya iki kez çok kötü rüyalar görmüş olabilirsiniz ancak kabus bozukluğunda bunu çok daha sık deneyimlemeye başlarsınız. Bu noktada kabus bozukluğu ile kötü rüyalar görmek arasında ne gibi farklar olduğunu bilmekte fayda var.

İlk olarak kabusun ne olduğunu keşfedelim. Kabuslar her zaman ürkütücü olmak durumunda değildir. Ancak inanılmaz derecede canlı ve rahatsız edici bir şekilde, genellikle hayatta kalmaya yönelik tehditler ve güvenlik eksikliği içerir. Uyandıktan sonra aşağıdaki belirtilerle karşılaşabilirsiniz:

– Tekrar uykuya dalmada güçlük

– Rahatsız edici duygularla uyanma

– Terleme, kalbin hızlı atması gibi fiziksel belirtiler

– Sonraki günlerde de rüyayla ilgili görüntüleri canlı bir şekilde hatırlama

Bu kritik semptomlardan herhangi birini yaşıyorsanız bir sağlık kuruluşundan destek almakta fayda var.

Kötü Rüyalar Görmek ve Kabus Bozukluğu Aynı Şey Mi?

Hepimiz zaman zaman çok etkisinde kaldığımız, bizi üzen veya rahatsız eden rüyalar görürüz. Ancak çoğunlukla bu rüyanın etkisi birkaç saate geçer veya ertesi gün unuturuz. Görülen her kötü rüya kabus bozukluğuna işaret etmez. 

DSM-5’e göre kabus bozukluğu için mevcut tanı kriterleri yukarıda belirtilen göstergeleri içerir. Bununla birlikte tanının konabilmesi için kişinin gördüğü kabusların verdiği sıkıntı nedeniyle işte, sosyal ortamlarda ve günlük yaşamında işlevselliğinin bozulmuş olması gerekmektedir.

Aynı zamanda kabusların, bir maddenin (uyuşturucu, alkol veya bazı reçeteli ilaçlar gibi) etkilerine veya daha önce tanısı koyulmuş başka bir ruhsal bozukluğun semptomu olmadığından emin olunması önemlidir.

Kabusların görülme sıklığına ve şiddetine göre bozukluğun düzeyi değişebilmektedir. 

– Hafif: Kabuslar haftada bir veya daha az görülür.

– Orta: Haftada bir veya birkaç kez kabuslar görülür.

– Şiddetli: Kabusların her gece görüldüğü durumdur.

Eğer yukarıda sıralanan belirtiler size uyuyorsa veya şüphe söz konusuysa en uygun teşhis ve tedavinin belirlenebilmesi için muhakkak bir uzman yardımı alınmalıdır. 

Kabus Bozukluğunun Nedenleri

İlk olarak kabusları neyin tetikleyebileceğini keşfedelim. Tedavi edilmeyen travmalar veya ciddi yaşam stresörleri kabuslara yol açabilir. Bunun yanında bazı antidepresanlar gibi ilaçların bile kabusları artırabileceğini belirtmekte fayda var. 

Kabusların şiddeti ve süresi ise pek çok faktöre göre değişebilir. Kabusun tetikleyicisinin ne olduğu, kişinin sahip olduğu sosyal destek kaynakları, uyku düzeni ve ruh sağlığıyla ilgili bir destek alıp almadığı gibi faktörlere bağlı olarak olumlu veya olumsuz etkiler söz konusu olabilir.

Kabus Bozukluğunun Tedavisi Nedir?

Kabus bozukluğu için en iyi tedavi yöntemlerinden biri “Görüntü Prova Terapisi” adı verilen bir tür bilişsel davranışçı terapidir. Bireylere kabusu hatırlama, yazma ve hikayeyi değiştirmede – kabusun üzücü yönlerini ortadan kaldırma konusunda – rehberlik eden bir yaklaşımdır. Rüyanın içeriği acı verici duygusal içeriği azaltmak için yeniden senaryolaştırılarak rüyayı kişi için daha tolere edilebilir hale getirmeyi amaçlar. 

Bunun yanında psikiyatristin yapacağı değerlendirmeye bağlı olarak terapiyle birlikte veya yalnızca ilaç tedavisi de uygulanabilmektedir.

Kabus Bozukluğuyla Başa Çıkma

Kabus bozukluğuyla başa çıkmak yorucu, sinir bozucu ve rahatsız edici olabilir. Tıbbi destek almanın yanı sıra günlük yaşamınızda bununla başa çıkmanıza yardımcı olabilecek kaynaklar oluşturmak önemlidir.

– İlk olarak yatmadan önce rahatlamanıza yardımcı olacak bir uyku rutini oluşturabilirsiniz. Meditasyon, banyo, kafeinsiz sakinleştirici bir bitki çayı yudumlamak bu rutine dahil edilebilir. 

– İkinci olarak, gecenin ortasında uyandığınızda başvurabileceğiniz sizi rahatlatacak yöntemler bulabilirsiniz. Örneğin karanlık sizi korkutuyorsa koridorun ışığını açık bırakabilir veya tekrar uykuya dalmanızı kolaylaştırması için vücudunuza ağırlık yapacak bir battaniyeye sarılmayı deneyebilirsiniz.

– Son olarak, bu rahatsızlık sizi bunalttığında duygularınızı ifade edebileceğiniz güvendiğiniz birini belirleyerek sosyal destek kaynağı oluşturabilirsiniz. 

Ayrıca kabus bozukluğunuza katkıda bulunabilecek altta yatan herhangi bir travma veya patolojiye sahip olup olmadığınızı keşfetmek ya da bu durumla nasıl daha iyi başa çıkabileceğinizi öğrenmek için bir terapistle görüşebilirsiniz. 

Hepsinden önemlisi bu bozukluğun tedavi edilebilir olduğunu ve bugün kendinizi bu konuda eğiterek daha iyi hissetmeye bir adım daha yaklaştığınızı unutmayın.