Anoreksiya Nervoza Nedir ?
Anoreksiya nervoza (AN), zayıf olma konusunda aşırı takıntı, yiyecek alımının kısıtlanması ve kilo alma korkusu ile karakterize edilen ciddi bir mental bir yeme bozukluğudur. AN, benlik saygısı ve vücut saygısı ile bağlantılı olduğu için, kişilerin vücut şekline ve kilosuna ciddi bir önem vermesine yol açar. AN’ye sahip kişiler, kilo almaya karşı yoğun bir korku hissettikleri için katı diyet uygulamak, aşırı egzersiz yapmak, laksatif ve diüretik kullanmak, kendi kendini kusturma gibi sağlıksız davranışlara yönelirler. Bu kişiler ince bir bedene sahip olma isteği ile enerji alımını ciddi miktarda kısıtlarlar ve beden ağırlıkları git gide düşer. AN’li kişiler, beden algılarındaki bozukluk nedeniyle vücut ağırlıklarının ne kadar düştüğünün farkında değillerdir, hala kendilerini aşırı kilolu olarak tanımlayabilirler ve hastalığın ciddiyetini kabullenemezler. AN’ye sahip olan bireylerin kişilikleri, genellikle mükemmeliyetçilik, takıntılılık, kaygı ve anlaşılmaz derecede düşük benlik saygısı ile karakterize edilir.
Anoreksiya Nervoza Belirtileri Nelerdir ?
Enerji alımını ciddi miktarda kısıtlama.
Normalden çok daha düşük bir beden ağırlığına sahip olmak ve buna rağmen kilo almayı güçleştiren sağlıksız davranışlarda bulunma.
Zayıf olmaya karşı aşırı takıntı.
Şişmanlamaya karşı yoğun bir korku besleme.
Beden algısında bozukluğa sahip olma. Vücut ağırlığı ve şekline anlamsız bir şekilde önem yükleme.
Vücut ağırlığının düşük olmasının ciddiyetini inkar etme.
Anoreksiya Nervoza Tipleri Nelerdir ?
a. Kısıtlayıcı Tip: Yiyecek alımını çok ciddi anlamda kısıtlamak, aşırı egzersiz ve sık katı diyet yapmak.
b. Tıkınırcasına Yiyen/Çıkaran Tip: Son üç ay içinde çıkarma (örn. kendi kendini kusturma) veya kendini tekrarlayan tıkınırcasına yeme dönemlerinin varlığı.
Anoreksiya Nervoza Başlangıç Yaşı ve Yaygınlığı
Anoreksiya Nervoza en sık ergenlik döneminde ve en çok kadınlarda görülür.
Anoreksiya Nervozanın yaşam boyu yaygınlık oranı %0,16’dır. AN, en yaygın olarak orta-geç ergenlikte (14-18 yaş) başlar. Ergen ve genç yetişkinlerde yaşam boyu prevalans %2 ve %3 olarak bilinmektedir. Kadınlardaki yaygınlık, erkeklere göre birkaç kat daha fazladır ve kadınların erkeklere göre yaşam boyu prevalansının oranı 15.5’dir. BN’nin Batı ülkelerindeki yaygınlığı, Asya ülkelerine kıyasla 21 kat daha fazladır.
Anoreksiya Nervoza Diğer Psikolojik Rahatsızlıklarla İlişkili Midir ?
Anoreksiya Nervozaya başta Obsesif Kompulsif Bozukluk olmak üzere, Anksiyete Bozuklukları ve duygudurum bozuklukları eşlik etmektedir. Obsesif Kompulsif Bozukluğun (OKB), AN’ye yaşam boyu eşlik etme oranının %25’ten fazla olduğu bilinmektedir. Ayrıca, C kümesi kişilik bozukluklarının (obsesif kompulsif kişilik bozukluğu ve kaçıngan kişilik bozukluğu) AN tanısı konulan kişilerde görüldüğü bilinmektedir.
Anoreksiya Nervoza Tedavisi Nasıldır ?
Çocuk ve Ergenlerde Anoreksiya Nervoza Tedavisi
Beden algısında bozulma ile kendini gösteren AN, fiziksel belirtileriyle öne çıksa da aslında psikolojik bir sorundur. AN’li bireylerin iyileşme gösterilebilmesi için yapılması gereken ilk adım normal beslenme düzenine geçişin sağlanması ve metabolik bozuklukların düzeltilmesidir. Bunlara takiben geniş kapsamlı psikoterapiler uygulanır. Bu terapi yöntemlerinden bazıları bireysel terapi (LİNK) ve aile terapileridir. Aile Temelli Tedavi’nin (ATT), AN’si olan çocuk ve ergen bireylerde en etkili tedavi yöntemi olduğu bilinmektedir. ATT’nin birinci aşamasında, kişinin kilo alımının ve yeme davranışının üzerinde durulur. Bu konuda ebeveynlere de sorumluluk verilir. Ayrıca ebeveynlerin kendini suçlaması, onların iyi yönlerine vurgu yapılarak törpülenir. Hasta belirlenen hedef ağırlığına ulaştığında ikinci aşamaya geçilir. İkinci aşamada, öncesinde halledilemeyen problemler gündeme getilir. Bu aşamada, zamanla yeme davranışı üzerindeki sorumluluk ebeveynden çocuğa geçer. Üçüncü aşamada ise, çocuğun kontrol duygusu arttırılır ve ebeveynlerin sınırları konusunda değişiklikler yapılır.
Yetişkinlerde Anoreksiya Nervoza Tedavisi
AN için, eğer ATT uygun değilse ve çocuk 15 yaşından büyükse, önerilen iki tedavi Bilişsel Davranışçı Terapidir. BDT, yeme bozukluklarını, kişinin beden biçimi ve kilosuyla ilgili gerçekçi olmayan inançlarıyla açıklamaktadır. BDT’ye göre, bu olumsuz inançların oluşmasında erken deneyimlerin önemli bir rolü vardır. Bireyin vücudunu aşırı değerlendirmesine yönelik olan şemalar bireylerin beden ağırlığı ve biçimi, şişmanlık gibi faktörlerden aşırı derecede etkilenmesine sebep olur. BDT’nin hedefinde, kişinin olumsuz inançlarının davranışlarına yansımasını düzeltmek ve bireyin işlevsiz davranışlarını değiştirmek vardır.
Referanslar
Bulik, C.M., Reba, L., Siega-Riz, A.-M. and Reichborn-Kjennerud, T. (2005), Anorexia nervosa: Definition, epidemiology, and cycle of risk. Int. J. Eat. Disord., 37, S2-S9. https://doi.org/10.1002/eat.20107
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1002/eat.20107
Öğütlü, H., Görmez, V. (2020). Çocuk Ve Ergenlerde Yeme Bozukluklarında Aile Tabanlı Terapi. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 9(3), 260-267. https://doi.org/10.5455/JCBPR.65614
https://www.ejmanager.com/mnstemps/77/77-1568552832.pdf?t=1675974038
https://www.psikoterapi.pro/psikiyatri-antalya/anoreksiya-nervoza#:~:text=Anoreksiya%20nervoza%20tedavisinde%20ilk%20hedef,ve%20gere%C4%9Finde%20ila%C3%A7%20tedavileri%20uygulan%C4%B1r.
https://www.researchgate.net/profile/Seda-Sari/publication/344669471_44_Seda_Aybuke_SARI/links/5f8838a6458515b7cf8231fd/44-Seda-Aybueke-SARI.pdf
http://acikerisim.fsm.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11352/3334/%C5%9Eent%C3%BCrk.pdf?sequence=1&isAllowed=y
